Niszczące skutki niedoboru witaminy A w organizmie zaobserwowali już starożytni Rzymianie, Egipcjanie i Grecy, nazywając je kurzą ślepotą lub ślepotą zmierzchową. Osoby dotknięte zaburzeniami widzenia były karmione surową albo gotowaną wątrobą. Dopiero na początku XX wieku amerykańscy badacze Elmer McCollum i Marguerite Davis odkryli witaminę A w tranie, wyodrębniając ją od innej występującej w olejach witaminy D. Został też udowodniony związek zdrowego odżywiania z prawidłowo funkcjonującym wzrokiem. Dzisiaj wiadomo już, że witamina A pełni istotną rolę także dla układu odpornościowego, wzrostu kości i zębów, kondycji skóry, włosów i paznokci. Ma również związek z płodnością i zachorowalnością na nowotwory.

 

Dobrą wiadomością jest, że przy poprawnie skomponowanej, różnorodnej diecie niedobór witaminy A nie powinien wystąpić. Jest ona rozpuszczalna w tłuszczach i występuje pod trzema postaciami:

- retinol - jako jedyny wykazuje pełną aktywność biologiczną; znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego,

- beta-karoten, czyli prowitamina A - znajduje się w produktach pochodzenia roślinnego,

- karetonoidy A - znajdują się w tłuszczach.


Przyczyny niedoboru witaminy A

Jak większość witamin, nasza bohaterka jest silnym antyoksydantem, czyli spowalnia procesy starzenia organizmu, chroniąc komórki przed działaniem wolnych rodników. Niestety ulega też niszczeniu przez takie czynniki jak: palenie papierosów, picie alkoholu, restrykcyjne diety eliminujące z jadłospisu białka i tłuszcze. Szczególnie narażone na niedobór witaminy A są osoby uzależnione od alkoholu, dzieci, osoby w podeszłym wieku i kobiety w ciąży odżywiające się w nieurozmaicony sposób. Różnorodność spożywanych produktów to warunek dostarczania organizmowi tej istotnej substancji.


Objawy niedoboru witaminy A

Do symptomów niedoboru witaminy A w organizmie należą problemy z funkcjonowaniem układu pokarmowego. Pojawiają się częste biegunki, nadwrażliwość na gluten oraz brak apetytu.

Łatwo zauważalne objawy wiążą się z wyglądem: skóra staje się sucha i nie regeneruje się pomimo stosowania balsamów nawilżających (najczęściej suche “ogniska” występują na łokciach, kolanach, ramionach i udach). Wysuszonej lub zaczerwienionej skórze towarzyszą łamliwe, wolno rosnące paznokcie i matowe, wypadające włosy. Czasem występuje trądzik pospolity, łuszczyca, łysienie plackowate.

Pojawiają się problemy ze wzrokiem: tzw. kurza ślepota, czyli niedowidzenie o zmierzchu oraz opóźniona akomodacja oka do ciemności. Często występuje też kseroftalmia, czyli wysychanie rogówki i spojówki oka.


Rola witaminy A w organizmie

  • Zapobiega procesom starzenia i wspiera wzrost komórek: suchość skóry może nie wydawać zagrożeniem dla zdrowia, jednak w istocie jest związana z keratynizacją, czyli rogowaceniem nabłonków oka, dróg oddechowych, pokarmowych oraz rogówki. Bez witaminy A wzrost komórek nabłonka nie przebiega w prawidłowy sposób, skóra traci elastyczność, pojawiają się przedwczesne zmarszczki.
  • Wzmacnia system odpornościowy: praca genów odpowiedzialnych za zwalczenie symptomów różnych chorób regulowane są przez witaminę A. Choroby autoimmunologiczne, ale także grypa i przeziębienie należą do tej grupy. Beta-karoten odgrywa ważną rolę zwłaszcza przy odporności dzieci. Suplementacja diety chorujących na biegunkę czy ospę małych  pacjentów, przyspiesza proces leczenia i łagodzi objawy.
  • Chroni wzrok: bez witaminy A procesy widzenia nie mogą zachodzić w prawidłowy sposób. Wspomniana już kurza ślepota, ale też zwyrodnienie plamki żółtej, które może prowadzić do ślepoty oraz dziedziczona choroba Stargardta jest bezpośrednio związana z poziomem witaminy w organizmie.
  • Zapobiega rakowi: liczne badania potwierdziły zdolność kwasu retoinowego do zwalczania komórek nowotworowych. Witamina A pomaga w walce z nowotworami płuc, prostaty, jajników, wątroby oraz z czerniakiem.

 

Źródła witaminy A:

TRAN
WĄTROBA ORAZ PODROBY
SŁODKIE ZIEMNIAKI
MARCHEW
JARMUŻ
SZPINAK
DYNIA