Recesje dziąsłowe to coraz częstszy problem, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza dentysty. Podręcznikowa definicja to odsłonięcie powierzchni korzenia w wyniku wędrówki brzegu dziąsła, co powoduje wydłużenie zęba. W większości przypadków recesje występują przy kłach, siekaczach, rzadziej zębach bocznych. Uwidaczniają się jako defekt estetyczny, któremu towarzyszy zwiększenie się dolegliwości bólowych na bodźce termiczne (zimno, ciepło), chemiczne (kwaśne, słodkie pokarmy) i mechaniczne (wrażliwość na ukłucia, zadrapania czy nawet dotknięcia).

 

Recesje dziąsłowe powodują zwiększoną podatność na próchnicę, gdyż pozbawiony naturalnej ochrony, jaką jest dziąsło, korzeń zęba jest bardziej narażony na czynniki zewnętrzne. Często towarzyszą im ubytki pochodzenia niepróchnicowego, typu ścieranie powierzchni (abrazje) i erozje. Obecność tego typu defektu może utrudniać prawidłową higienę jamy ustnej, leczenie zachowawcze czy protetyczne. W skrajnych przypadkach recesja może wręcz doprowadzić ząb do stanu zapalnego miazgi i w konsekwencji do konieczności leczenia kanałowego.

Przyczyny powstawania recesji dziąsłowych są różnorakie i przybierają wielorakie formy. Oceniając stopień głębokości recesji oraz analizując etiologię występowania, dentysta podejmuje decyzję o sposobie leczenia.

 

Czynniki wywołujące recesję dziąsłową to:

  • Nieprawidłowy, traumatyzujący sposób szczotkowania zębów (wykonywanie poziomych ruchów szorujących z dużą siłą nacisku lub z użyciem zbyt twardej szczoteczki); są to niekiedy nieprawidłowe nawyki występujące u ludzi młodych, którzy szczególnie dbają o higienę i często szczotkują zęby, używając zbyt dużej siły, co w konsekwencji doprowadza do mechanicznego wytarcia dziąsła i powstania recesji.
  • Niewystarczająca higiena jamy ustnej i długo utrzymujący się stan zapalny wokół szyjki zęba spowodowanego obecnością płytki bakteryjnej.
  • Czynniki anatomiczne: zbyt cienkie i delikatne dziąsło, nieprawidłowe ustawienie zębów w łuku, zbyt płytki przedsionek jamy ustnej, nieprawidłowe przyczepy wędzidełek (warg, języka i policzków), zanik kości wyrostka zębodołowego.
  • Czynniki jatrogenne: nawisające wypełnienia w zębach, nieprawidłowo wykonane korony protetyczne.
  • Przeciążenia czynnościowe zębów, takie jak bruksizm (zgrzytanie) czy zaciskanie zębów.
  • Leczenie ortodontyczne powodujące przesuwania przedsionkowego zębów.

Istotnym czynnikiem zapobiegającym powstawaniu recesji jest prawidłowa technika szczotkowania zębów, tzn. szczotkowanie ruchami okrężnymi oraz obrotowo-wymiatającymi, a także niedopuszczanie do powstawania kamienia nazębnego. Duże rolę odgrywa również używanie szczoteczek z miękkim lub bardzo miękkim włosiem. Udowodniono, że przy stosowaniu odpowiednich technik szczotkowania skuteczność miękkich szczoteczek jest taka sama jak średniej twardości, a nie powodują one recesji dziąseł i ubytków szkliwa o okolicach szyjek zębów.

W postępowaniu leczniczym recesji dziąseł oprócz diagnostyki, najważniejszą rolę odgrywa wyeliminowanie czynników je powodujących:

  • Edukacja pacjenta dotycząca prawidłowego dbania o higienę jamy ustnej, polegająca głównie na zmianie techniki szczotkowania.
  • Eliminacja i wygładzenie nieprawidłowych wypełnień w zębach oraz nieprawidłowo wykonanych koron.
  • Chirurgiczna korekta nieprawidłowych przyczepów wędzidełek warg i policzków lub w razie potrzeby pogłębienie przedsionka jamy ustnej w cel wyeliminowania objawów pociągania (przy korzystaniu z przeszczepu nabłonkowego z podniebienia).
  • Leczenie ortodontyczne mające na celu wyeliminowanie nieprawidłowych wychyleń lub stłoczeń zębów.

Najprostszym sposobem leczenia jest pokrycie recesji materiałem kompozytowym. Uzyskujemy wówczas zmniejszenie nadwrażliwości zębiny na bodźce termiczne, lecz nie polepszamy warunków anatomicznych (grubość dziąsła). Objawowo można stosować pasty do uśmieżenia nadwrażliwości zębów.

W przypadku zdiagnozowania zaawansowanych recesji nieuniknione jest leczenie w gabinecie stomatologicznym, polegające na wykonaniu zabiegu chirurgicznego, zaliczanego do tzw. chirurgii śluzówkowo­dziąsłowej. Każdy przypadek pacjenta rozpatrywany jest indywidualnie i po analizie wszystkich czynników wybierana jest odpowiednia technika rekonstrukcyjnego zabiegu mikrochirurgicznego.

 

Szczegóły techniczne zabiegu

Sam zabieg jest bardzo precyzyjny i wykonuje się go w gabinecie stomatologicznym, w znieczuleniu miejscowym. Najczęściej wystarczająca jest odpowiednia dokoronowa lub boczna repozycja płata dziąsła sąsiadującego z recesją dziąsłową i przesunięcie go tak, aby - po ustabilizowaniu szwami w prawidłowym położeniu i okresie gojenia - pokryć odsłonięty fragment korzenia zęba. Powierzchnia odsłoniętego fragmentu korzenia opracowywana jest w sposób mechaniczny i chemiczny w celu umożliwienia połączenia z pokrywającym je dziąsłem. Płat unieruchamiany jest szwami na okres 14 - ­21 dni.

W przypadkach, gdy występuje bardzo cienki fenotyp dziąsła lub ubytek korzenia zęba jest znaczny, pobiera się od pacjenta przeszczep tkanki łącznej z podniebienia w trakcie tego samego zabiegu. Następnie wszywany jest on w specjalnie przygotowane łoże wokół zęba. Wszystko odbywa się w znieczuleniu miejscowym okolicy pobrania i przeszczepiania tkanki. Pozostaje jedynie cienka bruzda, podobna do naturalnych zagłębień obecnych na podniebieniu, zabezpieczona szwami na okres 7 - ­10 dni od zabiegu. W miejscu wszycia przeszczepu szwy zostają przez 14­ - 21 dni. Dodatkową korzyścią wykorzystania własnego przeszczepu tkanki łącznej jest pogrubienie dziąsła w okolicy przykrytej recesji i zabezpieczenie w ten sposób przed jej ewentualnym nawrotem. Całkowita adaptacja przeszczepu trwa 2 miesiące. W tym czasie kontury dziąsła stają się gładkie, a kolor nabiera stabilizacji.

Istnieją także możliwości wykorzystania gotowych produktów w postaci matry kolagenowych, które mogą zastąpić przeszczep tkanki łącznej z podniebienia i wyeliminować konieczność jego pobrania podczas zabiegu. W zaawansowanych recesjach dziąsłowych leczenie wymaga połączenia kilku wymienionych wyżej technik zabiegowych.

 

Dziękujemy za opracowanie i napisanie artykułu:

lek. stom. Joanna Gruber-Miazga

Lekarz stomatolog w klinice M-DENT w Malborku. Wszechstronnie utalentowana, specjalizuje się w chirurgii stomatologicznej i implantologii, obdarzona zmysłem estetycznym i wrażliwością, o bogatym doświadczeniu zawodowym i co szczególnie ważne, łącząca stomatologię z medycyną estetyczną twarzy. Oprócz profesjonalnego leczenia zębów, specjalizuje się w zaawansowanych zabiegach odmładzania, poprawy i przywracania owalu twarzy i biorewolumetryzacji z zastosowaniem kaniuli poprzez remodelowanie i przywracanie objętości.

Więcej