Katarzyna Redmerska 
Zespół alergii jamy ustnej (ustny zespół uczuleniowy, anafilaksja jamy ustnej, zespół Amlota - Lessofa) dotyczy jedynie osób uczulonych na pyłki roślin (m.in. trawy, brzoza). Występuje z reguły po spożyciu niektórych pokarmów, które krzyżowo reagują z alergenami pyłków u chorych na nie uczulonych. Alergia objawia się (m.in. obrzękiem w obrębie błon śluzowych jamy ustnej oraz warg).
Anafilaksja jamy ustnej to schorzenie spotykane głównie u osób dorosłych, w sporadycznych przypadkach występuje ono także u dzieci.
Ważne! W Polsce OAS dotyka przede wszystkim osób uczulonych na pyłek brzozy - alergia pojawia się po zjedzeniu różnych owoców (m.in. jabłka, gruszki) oraz warzyw (m.in. seler, marchewka).
Zespół alergii ustnej - charakterystyka
Chorobę definiuje się jako alergię krzyżową - stan, w którym u osoby uczulonej na jeden konkretny alergen (np. pyłki brzozy) objawy alergiczne występują także przy zetknięciu się z innym alergenem (zbliżonym strukturalnie do tego, na który jest się pierwotnie uczulonym).
Wystąpieniu OAS sprzyja kilka czynników:
- schorzenie częściej dotyka kobiet
- w rodzinie były przypadki atopowego zapalenia skóry
- osoba dotknięta zespołem alergii ustnej zmaga się z rozmaitymi uczuleniami przez wiele lat
Objawy, diagnostyka
Anafilaksja jamy ustnej przebiega w dwóch fazach.
- Objawia się typową alergią wziewną na pyłki roślin (alergiczny nieżyt nosa).
- Po kilku (kilkunastu) minutach po spożyciu uczulającego pokarmu, pojawiają się symptomy alergii pokarmowej (m.in. świąd i pieczenie warg, krtani, gardła).
Ważne! Początkowo zespół alergii jamy ustnej może pojawiać się jedynie po zjedzeniu pokarmów surowych. Z czasem reakcja uczuleniowa występuje także po obróbce termicznej określonych produktów.
Objawy uczulenia umiejscowione są głównie w obrębie początkowego odcinka przewodu pokarmowego. Przybierają postać m.in.
- podrażnienia błon śluzowych oraz gardła
- swędzenia i zatkania uszu
- różnorodnych plam na skórze (przypominają wybroczyny)
- łzawienia oczu
- bólu brzucha
- nieżytu nosa
Ważne! Diagnostyka schorzenia nie różni się procedurą od diagnostyki innych chorób o podłożu alergicznym.
U chorego przeprowadzane są testy skórne oraz badania krwi, które oznaczają stężenie przeciwciał klasy IgE (asIgE).
W rozpoznaniu OAS bardzo istotną rolę odgrywa dokładny wywiad lekarski, w tym uzyskanie informacji czy pacjent choruje na inne schorzenia alergiczne (m.in. astma).
Ważne! Alergię jamy ustnej rozpoznaje się na podstawie charakterystycznych dla tej jednostki symptomów, jak i powiązania ich pojawienia się ze spożyciem określonych pokarmów.
Leczenie - dieta i leki
Leczenie anafilaksji jamy ustnej odbywa się głównie na zasadzie doraźnego podawania leków przeciwhistaminowych, a także tzw. immunoterapii swoistej (odczulania).
Ważne! Podstawowe znaczenie w terapii ma dieta. Należy przede wszystkim zrezygnować z produktów, które powodują alergię jamy ustnej.
Niestety bardzo często trudno jest wyeliminować z jadłospisu wszystkie alergenne produkty. W takim przypadku powinno się spróbować obróbki cieplnej (alergeny występujące w owocach i warzywach największy potencjał do wyzwalania reakcji uczuleniowych mają w postaci nieprzetworzonej).
Ważne! Ugotowanie owoców i warzyw może wyeliminować reakcję alergiczną bądź ją ograniczyć.
W leczeniu OAS pacjentom podawane są glikokortykosteroidy (przy objawach bardzo nasilonych).
Przyczynowa terapia tego typu alergii opiera się na immunoterapii swoistej - metodzie polegającej na podawaniu pacjentom dawki uczulającego ich alergenu. Zadaniem tej formy leczenia jest „przyzwyczajenie” organizmu do drażliwej dla niego substancji i wywołanie reakcji, w której układ odpornościowy odpowiadać będzie z mniejszą siłą na dany alergen lub przestanie w ogóle na niego reagować.
