Chrapanie to częsta dolegliwość, dokuczająca szczególnie mężczyznom, a szacuje się, że w całej populacji chrapanie lub bezdech śródsenny dotyczy aż 45% ludzi. Jakie są przyczyny chrapania i czy jest ono niebezpieczne dla zdrowia? Jak diagnozuje się problem i na czym polega leczenie chrapania? Jakie możliwości daje w tym obszarze terapia laserowa? Na pytania redakcji Zatoka Piękna odpowiada lek. Piotr Romański z Garden Clinic w Gdańsku.
Redakcja Zatoki Piękna: Dlaczego chrapiemy? Jakie są najczęstsze przyczyny chrapania?
Lek. Piotr Romański: Chrapanie to dźwięki wydawane podczas snu z powodu wibracji, w jakie wpadają elementy anatomiczne naszych górnych dróg oddechowych w niesprzyjających okolicznościach. Przyczynami mogą być czynniki upośledzające drożność nosa, takie jak skrzywienie przegrody nosowej, obrzęki małżowin nosowych, polipy nosa, niedoczynność tarczycy, akromegalia, wady anatomiczne czaszkowo-twarzowe, następnie przerosty migdałków podniebiennych i gardłowego, budowa anatomiczna podniebienia, języczka oraz nasady języka, również leki i schorzenia powodujące osłabienie napięcia mięśniowego, głównie mięśni gardła i języka osłabiające tzw. "tonus". Przyczyną mogą być wreszcie używki, jak alkohol, papierosy czy środki odurzające. Częstymi przyczynami są też nadwaga i otyłość.
Kto chrapie częściej: mężczyźni czy kobiety i dlaczego?
Statystycznie częściej chrapią mężczyźni, w młodszej grupie wiekowej różnica jest 4-krotna, w starszej niespełna 2-krotna na niekorzyść mężczyzn. Populacyjnie chrapie lub cierpi na bezdech śródsenny około 45% ludzi. Przewaga mężczyzn w tej grupie wynika po pierwsze z innej budowy anatomicznej karku i szyi u obu płci, mężczyźni mają bardziej rozbudowaną muskulaturę tych okolic i więcej tkanki tłuszczowej w okolicy szyi. Mężczyźni częściej też statystycznie sięgają po używki sprzyjające chrapaniu, szczególnie w godzinach wieczornych, czyli niedługo przed snem. Ma też znaczenie fakt mniejszej dbałości płci męskiej o kwestie diagnozowania i rozwiązywania problemów zdrowotnych sprzyjających chrapaniu, często też gorszej higieny życia. Ponadto kobiety chroni przed postępującym wiotczeniem mięśni gardła hormon, progesteron, który u mężczyzn występuje w wielokrotnie mniejszej ilości.
Czy chrapanie jest groźne dla zdrowia? Jakie są potencjalne konsekwencje zdrowotne związane z nieleczeniem chrapania?
Początkowe skutki chrapania to zmęczenie, drażliwość, zaburzenia koncentracji, pamięci oraz osłabienie libido. Długotrwałe chrapanie może wywołać lub przyspieszyć zmiany miażdżycowe, insulinooporność (cukrzyca typu II) lub POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Nieleczone chrapanie może prowadzić w konsekwencji do rozwoju bądź nasilenia wielu potencjalnie groźnych zaburzeń, takich jak zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, a w konsekwencji do zawału mięśnia sercowego lub udaru mózgu.
Jakie są różnice między leczeniem chrapania a leczeniem bezdechu sennego?
Chrapanie można leczyć farmakologicznie lub zabiegowo, usuwając przyczyny obturacji dróg oddechowych. Metod jest tak wiele, jak samych przyczyn, wybór metody zależy od przyczyny i stopnia nasilenia dolegliwości. W badaniu bezdechu w pierwszej kolejności należy przeprowadzić diagnostykę pozwalającą odróżnić bezdech obwodowy od centralnego (polisomnografia), czyli w uproszczeniu wykluczyć zaburzenia centralnego układu nerwowego powodujące bezdech. Jednakże nie ma farmakologicznego leczenia bezdechu, zaś metody zabiegowe leczenia bezdechów umiarkowanych są przyczynowe, podobnie jak w chrapaniu. W sytuacjach wątpliwych co do przyczyny chrapania istotna jest diagnostyka endoskopowa, najlepiej w trakcie snu farmakologicznego, pozwalająca na symulację stanu dróg oddechowych w czasie snu fizjologicznego i precyzyjne ustalenie miejsca zwężenia dróg oddechowych i podjęcie decyzji co do metody leczenia. Pomaga również trójwymiarowa diagnostyka TK górnych dróg oddechowych. Zawsze jednak pierwsze powinno być dokładne badanie laryngologiczne przy wsparciu innych specjalistów (ortodonta, ftyzjatra - czyli pulmonolog, a jeśli są wskazania, to neurolog, endokrynolog, internista). Bezdech wymaga czasem zastosowania aparatu CPAP, autoCPAP lub BiPAP wymuszających dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych.
Jak przestać chrapać? Czy zmiana stylu życia może pomóc w zmniejszeniu chrapania, np. zmiana pozycji snu, dieta czy unikanie alkoholu?
Tak, zmiana stylu życia oraz higiena życia i snu mogą znacząco pomóc, ale głównie w tych przypadkach, gdzie przyczyny są zależne od nieprawidłowych nawyków, złej higieny życia i snu, nałogów i przyzwyczajeń oraz nadwagi i otyłości. Tam, gdzie przyczyny są bardziej złożone i zależne od anatomii lub chorób górnych dróg oddechowych, zmiany zachowań mogą mieć jedynie działanie wspomagające, ale zawsze korzystne! Co do pozycji w czasie snu, to spanie na plecach sprzyja chrapaniu, dlatego niegdyś sugerowano wszywanie piłki tenisowej w plecy piżamy. Obecnie prawa człowieka nie pozwalają na stosowanie tortur :-)
Czy przed rozpoczęciem leczenia chrapania potrzebna jest diagnostyka?
Tak, począwszy od podstawowego badania lekarskiego, przez wsparcie metodami endoskopowymi i obrazowymi, aż do bardziej zaawansowanych i cennych diagnostycznie polisomnografii i badania endoskopowego w stanie snu farmakologicznego. W przypadku diagnostyki chrapania trzeba wykluczyć bezdech, jako poważne zaburzenie oddychania w czasie snu mające znaczne skutki metaboliczne i zdrowotne. Wynika to z faktu, że możliwe są bezdechy bez chrapania, ale po usunięciu przyczyn chrapania pacjent może się o nich nie dowiedzieć, jeśli nie wiedział o nich wcześniej. Niesie to ze sobą realne zagrożenia zdrowotne.
Jakie są dostępne sposoby leczenia chrapania w Garden Clinic?
W zależności od stwierdzonej przyczyny/przyczyn, od leczenia farmakologicznego, przez zabiegi lecznicze metodą RF (chirurgii radiofalowej) podniebienia i języczka, krioablacji małżowin nosowych, polipektomii nosa, po zabiegi obejmujące tkanki miękkie gardła i języka z użyciem lasera Er:YAG. W wybranych przypadkach wskazane bywa łączenie poszczególnych metod.
Jak dokładnie działa terapia laserowa w leczeniu chrapania w Garden Clinic?
Zabieg polega na przegrzaniu przy pomocy światła lasera tkanek łuków podniebienno-językowych i podniebienno-gardłowych, podniebienia miękkiego i języczka oraz policzków i nasady języka w części tylno-bocznej. Zabieg ma na celu wywołanie reakcji polegającej na przebudowie tych struktur poprzez wytworzenie blizn kolagenowych, napinających te struktury i przywracających im pierwotne napięcie oraz odparowanie płynu z przestrzeni międzykomórkowej, co powoduje obkurczenie wcześniej wymienionych struktur.
Zobacz zabieg w Garden Clinic!
Czy istnieją skutki uboczne lub ryzyko związane z leczeniem chrapania za pomocą lasera?
Prawidłowo wykonany zabieg u osoby spełniającej warunki dopuszczające bez przeciwwskazań nie powinien nieść ze sobą ryzyka ani negatywnych skutków ubocznych.
Czy w leczeniu chrapania trzeba być cierpliwym? Jak długo trwa typowy cykl leczenia chrapania laserem, a także ile sesji może być wymaganych, aby odczuć rezultaty?
Teoretycznie cały cykl składa się z 3 sesji w odstępach 2-tygodniowych, a po miesiącu od ostatniej sesji wykonuje się ostatni cykl utrwalający, jednakże jak w każdej metodzie leczenia parametry i ilość sesji powinna być ustalana indywidualnie, w zależności od warunków miejscowych i odpowiedzi organizmu. Trwałość poprawy i efekty terapii zależą też od usunięcia innych ewentualnie współwystępujących przyczyn.
Na ile przespanych nocy wystarcza terapia? Jak długo utrzymują się rezultaty terapii laserowej w leczeniu chrapania?
Niektóre źródła podają skuteczność zabiegów w postaci znaczącej redukcji chrapania od pierwszego zabiegu do około roku od zakończenia kuracji, dane te dotyczą ponoć około 80% osób leczonych tą metodą. Należy jednak pamiętać, że chrapanie i bezdechy śródsenne, jak większość dolegliwości jest wypadkową różnych czynników i rzadko mamy jedną książkową przyczynę, dlatego efekty i ich trwałość powinny być mierzone indywidualnie.
Więcej o leczeniu chrapania i terapii laserowej w Garden Clinic
