Wystawa Bursztynowe art déco. O bursztynie w dwudziestoleciu międzywojennym – przygotowana przez Muzeum Bursztynu, oddział Muzeum Gdańska – jest pierwszą prezentacją tak szeroko ujętej europejskiej sztuki bursztynniczej pierwszej połowy XX w. w Polsce.
Eksponowana jest od 25 stycznia do 30 września 2018 r., w Sali Sądowej, w Katowni. Oprowadzanie kuratorskie po wystawie czasowej „Bursztynowe art. deco. O bursztynie w dwudziestoleciu międzywojennym” w języku rosyjskim odbędzie się w dniu 12 kwietnia o godz.17.00, na które wszystkich serdecznie zapraszamy.
Na wystawie znajdzie się 186 eksponatów ze zbiorów własnych Muzeum Bursztynu, oraz wypożyczonych z Muzeum Zamkowego w Malborku, Muzeum Ziemi PAN, Muzeum Miasta Gdyni i Muzeum Okręgowego im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy.
Organizatorom ekspozycji zależało na ukazaniu różnorodności wytwórczości bursztynowej – od wyrobów wykonanych według projektów uznanych twórców, poprzez modne przedmioty artystyczne, znajdujące się na wyposażeniu eleganckiego męskiego gabinetu czy damskiego buduaru, do masowych produkcji dostępnych dla powszechnego odbiorcy w latach 20. i 30. XX w.
Art déco nie ma jednoznacznych cech stylowych, składa się z wielu nurtów i odmian, od inspirowanych sztuką Orientu po geometryczno-futurystyczne wizje. Pierwsze przejawy stylu odnotowuje się już w latach 1908–1909, a jeszcze w latach 50. XX w. odnajdujemy jego wyraźne wpływy. Wspólne dla wszystkich wcieleń jest upodobanie do wyszukanego wzornictwa, intensywnych, często kontrastowych kolorów, oraz szczególna dbałość o wykończenie i detal.
Styl art déco znalazł najpełniejszy wyraz w sztukach użytkowych i modzie. Bursztyn w tych właśnie dziedzinach doskonale odnajdował się w estetyce epoki. Okazał się również bardzo wdzięcznym materiałem do wykorzystania w masowej produkcji. A jednym z ważniejszych postulatów epoki była zasada łączenia sztuki z rzemiosłem.
Wkład wykształconych artystów projektantów w produkcję seryjną najpełniej obserwujemy w Państwowej Manufakturze Bursztynu w Królewcu. Staatliche Bernstein-Manufaktur Königsberg (SBM), działająca w latach 1926–1945, była i pozostała do dzisiaj największą na świecie firmą bursztynniczą.
Staatliche Bernstein-Manufaktur Königsberg od początku postawiła na podnoszenie jakości artystycznej wyrobów bursztynowych. Wypracowanie nowoczesnego i modnego wzornictwa przy wsparciu wykształconych artystów dało wymierne korzyści. Bursztyn przestał kojarzyć się z tandetnymi ozdobami, wdarł się szturmem na salony, zdobywając nagrody na licznych konkursach.
Wyroby królewieckie wyróżniają się przede wszystkim funkcjonalnością, oszczędnością dekoracji i znakomitą jakością wykonania.
Wśród bursztynowych wyrobów w dwudziestoleciu międzywojennym najliczniejszą reprezentację znajduje biżuteria zwana „królewiecką”. Tym mianem określa się niezliczoną liczbę wzorów pochodzących z Staatliche Bernstein-Manufaktur Königsberg, głównie broszek w formie kwiatów, liści, gałązek jarzębiny, dębu, porzeczek czy czereśni. Była to biżuteria stosunkowo tania, masowo produkowana, modna. Razem z koralami stanowiła najbardziej popularną bursztynową ozdobę w dwudziestoleciu międzywojennym.
Najbardziej w stylowym eksponatem na wystawie jest cygarniczka Cartiera, zakupiona do zbiorów Muzeum Bursztynu na aukcji Christie’s w Londynie. Powstała we Francji, ojczyźnie art déco, w pierwszej fazie krystalizowania się stylu (1912), w firmie jednoznacznie kojarzonej z luksusem.
