Wiele osób, aby mieć piękne, proste zęby - nosi aparat ortodontyczny. Elementy aparatu, które przyczyniają się do uzyskania ładnego uśmiechu, zasłaniają znaczną część powierzchni zębów. Taki stan rzeczy powoduje utrudnione dbanie o higienę jamy ustnej, stwarzając ryzyko rozwoju próchnicy oraz procesów zapalnych dziąseł. Pogorszeniu kondycji zębów w trakcie noszenia aparatu ortodontycznego można jednak przeciwdziałać.

 

Zarówno przed rozpoczęciem korzystania z aparatu, jak i podczas jego noszenia - ważne jest, aby wszystkie zęby były zdrowe. Należy zdawać sobie sprawę, że nawet niewielkie ognisko zmian próchnicowych bądź nieszczelne wypełnienie, może spowodować powstanie rozległego ubytku i w następstwie tego procesu doprowadzić do zniszczenia zęba.

Jak dbać o stan zębów w trakcie leczenia aparatem ortodontycznym, mówi dr n. med. lek. dent. Maria Orzelska Blomberg z Clinica Ortodontica w Gdańsku - Oliwie.

 

Jak zapobiegać próchnicy nosząc aparat ortodontyczny?

Perfekcyjna higiena jamy ustnej jest bardzo istotna podczas leczenia ortodontycznego. Jej brak może istotnie wpływać na rozwój próchnicy, a jest ona najczęstszym powikłaniem terapii ortodontycznej. Elementy aparatu stałego, szczególnie te, przyklejone do szkliwa - sprzyjają retencji płytki nazębnej i resztek pokarmowych. Nieusunięta płytka bakteryjna może powodować miejscową demineralizację szkliwa. Tworzą się wówczas tzw. białe plamy próchnicowe (white spot lesions). Są to odwapnienia szkliwa, które przy niedostatecznej higienie jamy ustnej powstają wokół elementów aparatów stałych (zamków, pierścieni, łuków, ligatur) oraz w okolicy przyszyjkowej zębów.  Często przyczyną ich powstawania jest długotrwałe leczenie ortodontyczne, jeśli pacjent nie utrzymuje prawidłowej higieny wokół zamków aparatu.

Pierwszą metodą zapobiegania jest edukacja pacjenta w celu kontrolowania ilości płytki nazębnej i nauki metod jej eliminacji. U pacjentów z niedostateczną higieną jamy ustnej konieczne jest obniżenie ilości płytki do poziomu akceptowalnego do rozpoczęcia leczenia ortodontycznego np. poprzez wybarwianie płytki tabletkami na różowo. Dodatkowo stosuje się szczegółowy instruktaż higieny jamy ustnej przed założeniem aparatu (na modelach) i po założeniu (w jamie ustnej pacjenta). Zalecane jest wykonanie profesjonalnych zabiegów higienizacyjnych w gabinecie stomatologicznym (np. skalingu lub piaskowania). Takie procedury wykonywane są również już po założeniu aparatu, w zależności od potrzeby, ale nie rzadziej, niż co 3 - 4 miesiące. Po profesjonalnym oczyszczeniu dodatkowo stosuje się fluoryzację i wspomaga się preparatami wapnia (np. Tooth Mousse, Mi Paste/ GC). Do kontroli ilości płytki najlepiej służą specjalne szczoteczki ortodontyczne, soniczne (Sonicare/ Philips), irygatory wodne oraz usztywnione nici międzyzębowe (Super Floss/ Oral-B). Do utrzymania prawidłowej higieny polecane jest stosowanie szczoteczek międzyzębowych o różnych rozmiarach oraz jednopęczkowych, które mają lepszy dostęp do podstawy naklejonego zamka i lepiej wchodzą pod łuk ortodontyczny. Polecane jest również stosowanie pasty do zębów - ortodontycznej.  Osobiście polecam pastę z fluorem i płyn Vitis Orthodontic, która poza świetnym jabłkowym smakiem, posiada w składzie alantoinę i aloes, który powleka aparat i zęby cienkim biofilmem redukując urazy błony śluzowej. Nie należy również zapominać o specjalnej diecie, która powinna ograniczać podaż spożycia cukrów. Ostatnim ważnym postępowaniem profilaktycznym są wizyty w gabinecie ortodontycznym. Na wizytach kontrolnych zawsze powinno się zdjąć elementy ruchome aparatu i umożliwić pacjentowi umycie zębów przed ich ponownym założeniem (aktywacją aparatu).

Jeżeli doszło już do powstania białych plam polecane jest zastosowanie wszystkich powyższych zabiegów oraz u osób po 18- tym roku życia można dodatkowo wybielić zęby. Nowością na rynku jest materiał ICON, który firma DMG wprowadziła na rynek do minimalnego inwazyjnego leczenia, opracowany specjalnie do powstrzymywania postępów próchnicy początkowej i eliminowania białych plam. Współczynnik załamania światła żywicy Icon jest zbliżony do zdrowego szkliwa. Z tego względu, po infiltracji tym materiałem, zmiany odzyskują stopień przezierności bardziej zbliżony do zdrowego szkliwa. Oczywiście przy bardziej zaawansowanych i głębszych zmianach demineralizacyjnych postępowanie wymaga założenia wypełnienia lub licówki.

 

Jak przebiega leczenie stomatologiczne przy założonym aparacie ortodontycznym?

Leczenie stomatologiczne zwane zachowawczym jest nierozłączną częścią leczenia ortodontycznego. Warunkiem rozpoczęcia części ortodontycznej jest zakończona sanacja jamy ustnej (wyleczenie wszystkich zębów i eliminacja stanów zapalnych okołozębowych). Gwarantuje to pracę na zdrowych zębach, zmniejsza ryzyko powikłań i skraca czas leczenia. Jeżeli jednak dojdzie do powstania ogniska próchnicowego, przeprowadza się klasyczne leczenie zachowawcze polegające na opracowaniu oraz wypełnieniu ubytku. Jeżeli dostęp to chorego miejsca jest utrudniony np. poprzez zamontowany element aparatu, lekarz dentysta lub ortodonta zdejmuje konkretny element w celu przeprowadzenia prawidłowego leczenia stomatologicznego. Podczas kontroli aparatu zdjęty element zakłada się ponownie, także zazwyczaj działanie takie wymaga zgrania w czasie dwóch wizyt.

Warto wspomnieć, że po założeniu aparatów pacjent jest zobowiązany kontrolować stan higieny i uzębienia u stomatologa prowadzącego, przynajmniej raz na 3 miesiące.

 

dr n. med. Maria Orzelska-Blomberg

Lekarz dentysta, absolwentka Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

W latach 2010-2014 związana była z Zakładem Anatomii Klinicznej Katedry Anatomii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Od 2014 roku jako asystent pracuje w Zakładzie Ortodoncji GUMed oraz Poradni Ortodoncji U.C.S. GUMed, gdzie odbywa staż specjalizacyjny z ortodoncji. Zajmuje się nie tylko leczeniem pacjentów, prowadzeniem zajęć ze studentami, ale również kontynuuję pracą dydaktyczno-naukową. Jest autorką wielu publikacji, które często prezentuje aktywnie uczestnicząc w konferencjach. Razem z rodziną wspólnie prowadzi Clinica Ortodontica w Gdańsku-Oliwie, klinikę specjalizującą się w leczeniu ortodontycznym. Należy do Polskiego Towarzystwa Anatomicznego i Polskiego Towarzystwa Ortodontycznego.